Dưới đây là bài phỏng vấn đặc biệt nhân dịp đầu năm của Ấn phẩm Emidas, nhằm tổng kết xu hướng kinh tế và sản xuất trong năm 2024 và đưa ra triển vọng cho năm 2025.
Nhìn lại năm 2024 và Triển vọng năm 2025
Góc nhìn từ các lãnh đạo ngành về kinh tế và ngành sản xuất của Việt Nam
Chủ tịch JCCH, ông Takao Nozaki: Thắt chặt hợp tác Nhật - Việt trong bối cảnh bất ổn toàn cầu
Năm 2024 đã cho thấy tầm quan trọng ngày càng tăng của Việt Nam đối với doanh nghiệp Nhật Bản trong bối cảnh rủi ro địa chính trị toàn cầu gia tăng. Chúng tôi tiếp tục nhận được sự hỗ trợ tích cực từ chính quyền địa phương tại TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Long An, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Mối quan hệ tin cậy lâu năm này xuất phát từ sự tuân thủ pháp luật, minh bạch trong đóng thuế và tạo việc làm của các doanh nghiệp Nhật Bản.
Một dấu mốc quan trọng trong năm là buổi đối thoại bàn tròn với UBND TP. Hồ Chí Minh vào tháng 12. Cuộc thảo luận kéo dài vượt thời gian dự kiến nhưng đã mang lại tiến triển rõ rệt với hầu hết 16 kiến nghị mới từ phía JCCH. TP. Hồ Chí Minh cũng đề xuất thúc đẩy giao lưu doanh nghiệp giữa hai nước, thông qua kết nối kinh doanh và bổ nhiệm điều phối viên, điều mà chúng tôi sẵn sàng phối hợp thực hiện.
Tuy vậy, chúng tôi lo ngại về sự suy giảm hiện diện của Nhật Bản tại Việt Nam khi bối cảnh toàn cầu thay đổi. Trong khi Trung Quốc khẳng định vị thế cường quốc và Hàn Quốc, Đài Loan dẫn đầu về công nghệ tiên tiến, Nhật Bản đang ở thời điểm cần đánh giá lại vai trò của mình tại Việt Nam. Để xây dựng một mối quan hệ đối tác bền vững trong năm 2025, việc tôn trọng văn hóa, giá trị lẫn nhau và tăng cường hợp tác kinh tế là điều cần thiết. Các doanh nghiệp Nhật cần tiếp tục đóng góp cho sự phát triển của Việt Nam thông qua tạo việc làm và chuyển giao công nghệ, trên nền tảng xây dựng niềm tin và hợp tác giải quyết vấn đề.
Chủ tịch Hiệp hội công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI), ông Phan Đăng Tuất: Ngành công nghiệp hỗ trợ ghi dấu ấn mạnh mẽ năm 2024
Năm 2024 là một năm đáng nhớ đối với ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, với những bước tiến nổi bật ở ba phương diện:
Tăng số lượng doanh nghiệp tham gia: VASI hiện có khoảng 400 hội viên chính thức hoạt động trong các lĩnh vực then chốt như cơ khí, điện tử, nhựa và cao su, đồng thời duy trì mối liên kết với hơn 1.000 doanh nghiệp trên toàn quốc. So với năm 2022, số hội viên chính thức đã tăng gấp đôi, và số doanh nghiệp liên kết tăng gấp bốn lần.
Mở rộng kết nối toàn cầu: Nhiều doanh nghiệp đã giành được đơn hàng từ các tập đoàn đa quốc gia, góp phần mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín quốc tế.
Đầu tư vào công nghệ cao: Các doanh nghiệp đã chủ động đầu tư thiết bị, công nghệ mới, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất linh kiện hàng không, từ đó từng bước nâng cao năng lực sản xuất và hướng tới trở thành trung tâm sản xuất linh kiện chất lượng cao.
Tuy nhiên, nhiều thách thức vẫn còn tồn tại như lãi suất vay cao, chi phí đất đai và xây dựng tăng, giá thiết bị và nguyên liệu nhập khẩu biến động mạnh. Các bất ổn địa chính trị, như xung đột ở Trung Đông hay chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, tiếp tục tạo thêm áp lực lên chuỗi cung ứng và khả năng xuất khẩu.
Ông Peter Kompalla – Đại diện Phòng Công nghiệp và Thương mại Đức tại Việt Nam (AHK Vietnam): Củng cố quan hệ Việt – Đức thông qua hợp tác thực chất
Ông. Cheng, Chia-Lin - Tổng Giám đốc Công ty CP Phần mềm Di Gi Win Việt Nam
Trong bối cảnh địa chính trị biến động, ngành sản xuất Việt Nam đang khẳng định vị thế với sự tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt qua mối quan hệ thương mại ngày càng sâu sắc với Hoa Kỳ. Với kim ngạch thương mại song phương dự kiến đạt gần 90 tỷ USD vào năm 2024, Việt Nam đã trở thành quốc gia có thặng dư thương mại lớn thứ tư với Mỹ – minh chứng cho năng lực điều chỉnh linh hoạt chính sách và tầm quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Chính phủ Việt Nam đóng vai trò dẫn dắt trong việc định hướng doanh nghiệp thích ứng với tiêu chuẩn quốc tế. Một ví dụ điển hình là việc yêu cầu doanh nghiệp báo cáo kiểm kê khí nhà kính – vừa là yêu cầu tuân thủ, vừa là cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm. Tuy nhiên, sự xuất hiện của thuế carbon sẽ đặt ra bài toán chi phí mới, buộc các doanh nghiệp phải đồng thời đáp ứng các tiêu chí ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) và nâng cao hiệu quả quản lý chi phí.
Trước những thách thức hiện hữu, việc kiểm soát chi phí sản xuất, tiết kiệm năng lượng và tối ưu hóa tiêu thụ điện năng đang trở thành yếu tố then chốt để giữ vững lợi thế cạnh tranh. Các doanh nghiệp cần chủ động chuyển đổi số, xây dựng hệ thống dữ liệu phát thải carbon chính xác, nhằm vừa tuân thủ chính sách, vừa bảo đảm phát triển bền vững.
Tóm lại, dù đã đạt được nhiều thành tựu đáng chú ý, ngành sản xuất Việt Nam vẫn đối mặt với áp lực lớn từ thị trường toàn cầu và các thay đổi trong chính sách thương mại. Doanh nghiệp cần duy trì tinh thần đổi mới, chủ động thích nghi để đứng vững và phát triển trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt.
Ông Hồ Ngọc Toàn – Phó Tổng Giám đốc, Công ty Cổ phần Thiết bị và Giải pháp Cơ khí Tự động hóa Automech
Năm 2024, dưới góc nhìn của Automech, kinh tế - công nghiệp Việt Nam đã tạo dựng được nhiều dấu ấn tích cực. Mặc dù chịu ảnh hưởng từ các bất ổn toàn cầu, Việt Nam vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định, đặc biệt trong mảng chế biến và chế tạo. Sự gia tăng đầu tư từ cả doanh nghiệp trong nước lẫn quốc tế đã đóng vai trò nền tảng, giúp củng cố và thúc đẩy phát triển kinh tế. Đáng chú ý, lĩnh vực sản xuất ô tô, phụ tùng và cơ khí chính xác tiếp tục thu hút mạnh các nhà đầu tư nước ngoài; đồng thời, ngành công nghiệp hỗ trợ cũng tiến những bước vững chắc, góp phần đẩy mạnh tỷ lệ nội địa hóa và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, doanh nghiệp Việt Nam vẫn đứng trước nhiều thách thức. Sự cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt đòi hỏi doanh nghiệp không ngừng đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh. Tình trạng thiếu hụt lao động kỹ thuật chất lượng cao vẫn là bài toán nan giải, trong khi những biến động khó lường như biến đổi khí hậu hay xung đột thương mại toàn cầu tiếp tục làm gia tăng rủi ro cho nền kinh tế.
Nhìn về năm 2025, Automech nhận định rằng ngành công nghiệp hỗ trợ sẽ đứng trước nhiều cơ hội bứt phá. Các dự án đầu tư công quy mô lớn (đường sắt cao tốc, sân bay, đường cao tốc…) hứa hẹn thúc đẩy nhu cầu sản phẩm và dịch vụ trong lĩnh vực này. Bên cạnh đó, bất ổn địa chính trị toàn cầu có thể tạo điều kiện cho các doanh nghiệp dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa cơ hội, doanh nghiệp trong nước cần chủ động nâng cao năng lực sản xuất, đáp ứng chặt chẽ các tiêu chuẩn quốc tế và nỗ lực tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ông Masahiro Kagawa – Giám đốc Kinh doanh, Chi nhánh TP.HCM, Techno Vietnam Industries
Theo chúng tôi, năm 2024, nhìn bề ngoài thì không có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy tình hình kinh doanh trở nên xấu đi. Các hoạt động kinh doanh vẫn diễn ra ở mức vừa phải – đơn hàng đến đều đặn, lượng đặt hàng duy trì ổn định, không tệ nhưng cũng không thật sự khởi sắc. Có thể nói là “mọi thứ vẫn đang vận hành, dù chỉ là ở mức tạm ổn”. Tuy nhiên, chúng tôi thường xuyên nghe được từ khách hàng những nhận định như: “Kinh tế có vẻ đang phục hồi, nhưng vẫn chưa quay lại mức sản xuất như trước dịch COVID” hay “Không chắc tương lai có bận rộn hơn không” – điều này phản ánh tâm lý bất an trước sự không rõ ràng của nền kinh tế.
Theo thông tin từ bạn bè người Việt, một số doanh nghiệp nhà nước vẫn chưa được cấp ngân sách và không nhận được hỗ trợ nào từ chính phủ như trước. Trong ngành bất động sản, có những tình trạng như trả lương trễ, hoặc nhân viên dù không được trả lương cũng không bị sa thải. Ở các nhà máy xuất khẩu tại miền Nam do người Việt vận hành – như trong các ngành may mặc, giày dép, túi xách, đồ gỗ – đã có những đợt sa thải quy mô lớn sau COVID, lên đến hàng chục ngàn người. Tuy nhiên, theo người trong ngành, con số thực tế có thể còn cao hơn. Khi đi mua sắm cùng gia đình vào cuối tuần tại các trung tâm thương mại, bề ngoài trông vẫn đông đúc, nhưng khi trò chuyện với nhân viên bán hàng thì lại thường nghe rằng: “Trước đây khách vẫn mua hàng với giá niêm yết, nhưng bây giờ phải giảm gần 50% thì mới có người mua.” Thực tế, tại trung tâm thương mại mà gia đình tôi thường xuyên lui tới, số lượng gian hàng đóng cửa đã bắt đầu xuất hiện rõ rệt. Dù bề mặt trông có vẻ nhộn nhịp, nhưng dường như bên dưới đang có điều gì đó bất ổn – đó là cảm nhận về năm 2024.
Về triển vọng năm 2025, tôi cho rằng tình hình của các thị trường xuất khẩu chủ lực sẽ đóng vai trò then chốt đối với nền kinh tế Việt Nam. Qua các thông tin từ truyền thông và các viện nghiên cứu, có thể thấy những dấu hiệu như: kinh tế Trung Quốc đang suy yếu, kinh tế Mỹ ngày càng phân cực (tầng lớp trung lưu dần biến mất, không rõ thực tế có tích cực như truyền thông đưa tin không), Nhật Bản đang vật lộn với lạm phát và giá cả leo thang, châu Âu thì có tin về việc Volkswagen đóng cửa nhà máy trong nước. Bên cạnh đó là sự bất ổn địa chính trị kéo dài – như chiến tranh ở Ukraine, căng thẳng tại Trung Đông, nguy cơ xung đột ở Đông Á (Trung Quốc, Đài Loan, Bắc Triều Tiên), và chính sách của Tổng thống Mỹ mới. Với nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc lớn vào nhu cầu bên ngoài, năm 2025 rất có thể sẽ bị chi phối mạnh mẽ bởi diễn biến tại các thị trường xuất khẩu này.
Ông Hiroaki Kato – Tổng Giám đốc, Tri-Wall Vina Pack
Năm 2024 là một năm đầy thử thách đối với Tri-Wall Vina Pack. Trước nhu cầu ngày càng tăng đối với các loại thùng quay vòng thân thiện với môi trường, chúng tôi đã tăng cường khả năng đáp ứng đối với các giải pháp đóng gói xuất khẩu không chỉ với thùng carton cứng mà còn sử dụng đa dạng vật liệu như ván ép, gỗ, nhựa và kim loại. Đồng thời, chúng tôi mở rộng chủng loại vật tư tiêu hao và vật liệu đệm trong đóng gói, nhằm cung cấp dịch vụ một điểm đến (one-stop service) đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng, thông qua việc tăng cường hợp tác với các nhà cung cấp trong và ngoài nước.
Chúng tôi cũng đẩy mạnh tiếp cận các doanh nghiệp Trung Quốc đang có kế hoạch đầu tư vào Việt Nam, tận dụng sự hỗ trợ từ trụ sở chính tại Hồng Kông và các nhà máy tại Trung Quốc để phát triển khách hàng mới. Ngoài việc tập trung vào thị trường miền Bắc và miền Nam, chúng tôi cũng đã tích cực mở rộng thị trường tại khu vực miền Trung – nơi trước đây chưa được khai thác hiệu quả.
Hướng tới năm 2025, chúng tôi sẽ tiếp tục củng cố nền tảng đã xây dựng, chủ động đưa ra các đề xuất cải tiến cho khách hàng và xây dựng một đội ngũ có khả năng phản hồi nhanh chóng trước các yêu cầu. Để đạt được điều đó, chúng tôi sẽ nâng cao năng lực từng cá nhân, thúc đẩy tính tự chủ, đồng thời cải thiện về khối lượng, phạm vi, tốc độ và chất lượng công việc. Tri-Wall Vina Pack, cùng với toàn thể nhân viên và các chi nhánh toàn cầu, sẽ tiếp tục nỗ lực đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng, phát triển trở thành đối tác tin cậy và đóng góp vào sự phát triển của hệ thống logistics bền vững.
Ông Hiroshi Sugita – Giám đốc Mua hàng Toàn cầu, FUJIFILM VIETNAM
Vào tháng 12/2023, chúng tôi thành lập Bộ phận Mua hàng Toàn cầu trực thuộc FUJIFILM VIETNAM – công ty bán sản phẩm Fujifilm tại Việt Nam. Mục tiêu là tìm kiếm các nhà cung cấp linh kiện tiềm năng tại khu vực ASEAN để thay thế dần các nguồn cung từ Trung Quốc. Trụ sở hoạt động đặt tại TP.HCM, với phạm vi khảo sát bao gồm Việt Nam và các nước như Philippines, Malaysia, Indonesia, Singapore, Thái Lan, Myanmar và Đài Loan. Các linh kiện bao gồm nhựa, dập kim loại, cắt gọt, đúc áp lực, linh kiện hóa chất, kính mài, FPC và pin – phục vụ cho máy ảnh kỹ thuật số, ống kính thay thế và máy ảnh lấy liền.
Năm 2024 là năm đầu tiên chúng tôi triển khai hoạt động khảo sát nhà cung ứng tại ASEAN, trong đó trọng tâm là Việt Nam. Chúng tôi đã đến thăm khoảng 200 nhà cung cấp Nhật Bản và hàng chục doanh nghiệp Việt Nam, học hỏi về chất lượng, giá cả và năng lực giao hàng (QCD). Chúng tôi đánh giá cao nỗ lực cải thiện kỹ thuật của các nhà cung ứng nội địa.
Năm 2025, trong bối cảnh chính sách của tân Tổng thống Mỹ – đặc biệt là tăng thuế nhập khẩu đối với hàng Trung Quốc – có thể tác động đến ngành sản xuất toàn cầu, chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh tìm kiếm và phát triển nhà cung cấp tại ASEAN, đặc biệt là Việt Nam. Thách thức là tìm được các nhà cung cấp đạt tiêu chuẩn QCD tương đương với Trung Quốc, đồng thời đồng hành cùng các doanh nghiệp nội địa để nâng cao kỹ thuật và năng lực sản xuất.
Chúng tôi tuy còn nhỏ bé, nhưng mong muốn được góp phần vào sự phát triển lâu dài của Việt Nam và khu vực ASEAN thông qua hoạt động này. Rất mong tiếp tục nhận được sự hỗ trợ, chỉ dẫn quý báu từ quý vị trong năm mới.
